सूर्यमालेत बुध ग्रहाच्या आकाराशी स्पर्धा करणारे 3 चंद्र / उपग्रह

#कुतूहल #curiosity 

सूर्यमालेत बुध ग्रहाच्या आकाराशी स्पर्धा करणारे 3 चंद्र / उपग्रह

आपली सूर्यमाला ही विविध वैशिष्ट्ये, आश्चर्यकारक गोष्टींनी ठासून भरलेली आहे. आजही अशी अनेक गुपितं -रहस्य ही अजून माहीत व्हायची आहेत. तर आज बघणार आहोत ग्रहांच्या आकारमानाच्या बाबतीत असलेली एक छोटीशी गंमत.

आपल्या सुर्यमालेत असे काही चंद्र ( एखाद्या ग्रहाचे उपग्रह ) आहेत की जे बुध ग्रहाच्या आकारापेक्षा माेठे आहेत, तर काही बुध ग्रहाच्या आकारापेक्षा जरासे लहान आहेत. मात्र हे चंद्र सुर्यमालेत स्वतंत्रपणे सुर्याभोवती फिरत नसून ते एखाद्या ग्रहाभोवती भ्रमण करत असल्याने त्यांना ग्रह म्हणून स्वतंत्र दर्जा मिळालेला नाही तर त्यांना उपग्रह - चंद्र म्हणून ओळखले जाते. 

आपल्या सुर्यमालेत 8 ग्रह आहेत. यापैकी सर्वात छोटा ग्रह हा अर्थातच बुध आहे. बुध हा सुर्यमालेत सुर्याच्या सर्वात जवळचा ग्रह - पहिला ग्रह आहे. बुध ग्रहाचा परिघ हा सुमारे 4,879 किलोमीटर आहे, तर पृथ्वीचा परिघ हा सुमारे 12,742 किलोमीटर आहे. पृथ्वीच्या उपग्रहाचा म्हणजेच आपल्या चंद्राचा परिघ हा सुमारे 3,474 किलोमीटर आहे. 

सूर्यमालेत सर्वात मोठा ग्रह असलेल्या गुरू ग्रहाला ज्ञात असे एकुण 79 उपग्रह / चंद्र आहेत. त्यापैकी Ganymede हा गुरुचा सर्वात मोठा उपग्रह आहे. गॅलिलिओ यांनी 1610 ला जेव्हा पहिल्यांदा गुरु ग्रहाचे निरिक्षण केले तेव्हा त्यांना जे चार उपग्रह आढळले त्यापैकी एक म्हणजे हा Ganymede उपग्रह. Ganymede हा गुरु ग्रहाभोवती सुमारे दहा लाख 70 हजार किलोमीटर अंतरावरुन भ्रमण करतो. या Ganymede चा परिघ सुमारे 5,268 किलोमीटर आहे. म्हणजेच या उपग्रहाचे आकारमान हे बुध ग्रहाच्या थोडेसे जास्तच आहे.

शनि ग्रहाला ज्ञात 82 उपग्रह असून यापैकी Titan हा सर्वात मोठा उपग्रह आहे. डच खगोलशास्त्रज्ञ Christiaan Huygens या खगोलशास्त्रज्ञाने या उपग्रहाचा शोध 1655 ला लावला. Titan हा शनि ग्रहाभोवती सुमारे 12 लाख किलोमीटर अंतरावरुन भ्रमण करतो. या उपग्रहाचा परिघ हा 5,129 किलोमीटर असून हे आकारमान बुध ग्रहापेक्षा थोडेसे मोठे आहे. 

तर Callisto नावाचा उपग्रह हा गुरु ग्रहाचा आकाराने दुसऱ्या क्रमांकाच्या उपग्रह आहे, चंद्र आहे. याचाही शोध गॅलिलिओ यांनी 1610 ला लावला. हा उपग्रह गुरु ग्रहाभोवती सुमारे 19 लाख किलोमीटर अंतरावरुन भ्रमण करत असतो. या उपग्रहाचा परिघ हा 4,820 किलोमीटर एवढा असून हा उपग्रह हा बुध उपग्रहापेक्षा आकाराने थोडासा लहान आहे. 

या तीनही चंद्राची छायाचित्रे पुढे दिली आहेत.