सर्वात मोठा हवाई शस्त्रास्त्रांचा बाजार...Aero India..

१८ ते २२ फेब्रुवारी दरम्यान भारतात बेंगलोर इथे जगातील सर्वात मोठा असा संरक्षण क्षेत्रातील हवाई विभागाचा शस्त्रास्त्रांचा बाजार भरणार आहे. खरं तर हवाई दलांच्या कसरती म्हणजेच Air Show  असे त्याचे गोंडस नाव आहे. दर दोन वर्षांनी भऱणा-या या शस्त्रास्त्राच्या कुंभ मेळ्याचे  हे दहावे वर्ष. असे Air Show जगभरात गेली अनेक वर्षे भरत आहेत. कारण या निमित्ताने विविध देशातील संरक्षण क्षेत्रातील बलाढ्य कंपन्या आपापली उत्पादने या बाजारात ओतत असतांत आणि मोठ-मोठे करार होत असतात. गंमत म्हणजे भारताने हा Air Show सुरू केल्यापासून जगभरातील कंपन्या अक्षरशः धावत या Air Show मध्ये ताकदीने सहभागी होत आहेत. कारण संरक्षण क्षेत्रात खास करुन हवाई दला क्षेत्राच्या बाबतीत भारत मोठी बाजारपेठ ठरला आहे.

भारताचा संरक्षण क्षेत्राचा अर्थसंकत्प हा 37 अब्ज डॉलर्स म्हणजेच 2 लाख 29 हजार कोटी रुपये एवढा आहे. यापैकी 40 टक्के रक्कम ही शस्त्रास्त्रे खरेदीवर खर्च होते. यापेैकी एक चतुर्थांश वाटा हा वायू दलाला मिळतो. विशेष म्हणजे  60 टक्के शस्त्रास्त्रे  भारत आयात करतो.  त्यातच बदलती आतंरराष्ट्रीय समीकऱणे, शेजारील राष्ट्रांमध्ये असलेली अस्वस्थता लक्षात घेता गेली काही वर्ष भारत आपली ताकद वाढवण्याचा प्रयत्न करत आहे.

मात्र संथ निर्णय़ घेण्याची प्रक्रिया, लाल फितीचा कारभार, नोकरशाही, भलत्याच गोष्टांना महत्व देणारी सरकारे यामुळे संरक्षण क्षेत्र कमालीचे पिछाडीवर पडले आहे. त्यातच भारतीय वायू दलाची पिछेहाट डोळ्यात भरणारी आहे.

वायू दलाकडे सध्या लढाऊ विमानांची कमतरता आहे. विविध प्रकारच्या क्षमतेच्या मालवाहू विमानांची आवश्यकता आहे. विविध प्रकारची हेलिकॉप्टर म्हणजे टेहेळणी करणारी हेलिकॉप्टर, जड वजन वाहून नेणारी विविध प्रकारची हेलिकॉप्टर, विविध वैमानिकरहित विमाने, जमिनीवरुन हवेत मारा करणारी क्षेपणास्त्रे, हवेतून हवेत मारा करणारी क्षेपणास्त्रे , विविध क्षमतेची रडार यांची कमतरता आहे.

तेव्हा भारताची गरज लक्षात घेता खऱं तर भारत म्हणून एवढा मोठा ग्राहक लक्षात घेता जगभरातील कंपन्यांचे प्रतिनिधी फक्त Air Show निमित्त नाही तर गेले काही दिवस भारतात ठाण मांडून बसल्या आहेत. हवाई दलाच्या वैमानिकांसाठी हेल्मेट, रात्री दिसू शकणारे कॅमेरे इथपासून लढाऊ विमानांपर्यंत या बँगलोरमधील बाजारात मांडले जाणार आहे. भारतातील कंपन्यांसह जगभरतील तब्बल 750 कंपन्या या पाच दिवसाच्या कार्यक्रमात सहभागी होत आहेत. या निमित्ताने विविध शस्त्रास्त्रांच्या प्रतिकृती ठेवल्या जाणार आहेत. काही शस्त्रास्त्रे मग रडारपासून ते लढाऊ विमानांपर्यंत इथे प्रत्यक्ष बघायला मिळणार आहेत.  काही कंपन्यांची लढाऊ, मालवाहु विमाने, हेलिकॉप्टर हवाई कसरतींमध्ये भाग बेंगलोरच्या हवाई दलाच्या तळाचे आकाश दणाणून सोडणार आहेत. तर मोजक्या देशांकडे असलेली, हवेत करामती - कसरती करू शकणारी विमाने उपस्थितांना खिळवून ठेवणार आहेत.

या Air Show चा फक्त भारताला फायदा होणार असं नाही तर श्रीलंका, नेपाळ, सारख्या असंख्य छोट्या देशांना होणार आहे. कारण खेरदीसाठीच्या सर्व काही वस्तू - शस्त्रास्त्रे जगात बाजाररहाट न करता एकाच ठिकाणी सहज उपलब्ध होणार आहे.

सुरुवातीपासून या Air Show मध्ये वस्तू बघायची आणि ती वाटाघाटी करत विकत घ्यायची अशी प्रथाच पडली होती. मात्र संरक्षण क्षेत्रात नव्या सरकारने मेक इन इंडियाचा नारा लावला आहे. त्यामुळे यंदाचा अब्जावधी उलाढालींचा हा सोहळा काहीसा वेगळा ठरण्यासाठी शक्यता आहे. प्रत्यक्षिके होतील, चर्चा होतील, त्यानंतर बैठका होतील, वाटाघाटी होतील मात्र विकत घेणारी शस्त्रास्त्रे ही यापुढे भारतातच बनवली जातील असा निर्धार भारताने केला आहे.  त्यामुळे यावेळचा Aero India अनेक पद्धतीने वेगळा असणार आहे.

परदेशी कंपन्यांची मदत घेत सर्व प्रकारची शस्त्रास्त्रे भारतातच बनवण्याचा प्रयत्न यापुढे यशस्वी झाला तर कदाचित पुढील काही वर्षानंतर अशा कार्यक्रमाची गरजच भासणार नाही. त्यासाठी भारतात सरकारी कंपन्यांबरोबर खाजगी कंपन्याही विविध शस्त्रास्त्रांचे उत्पादन कऱण्यासाठी तयार होणं गरजेचं आहे. तेव्हा पुढील काही वर्षांनी भारतीय कंपन्या परदेशातील अशा AIR SHOW मध्ये सहभागी व्हायला लागल्या तर आश्चर्य वाटायला नको, ते सर्व स्वप्नवतच असेल. भारत हवाई दलाच्या गरजेच्या बाबातीत स्वयंपूर्ण झाला असेल.

#MakeInIndia
#IAF
#AeroIndia
#FighterAirCraft
#UAV
#Helicopter